بررسی ارزیابی طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته ها» ار دیدگاه کشاورزان مجری طرح در استان کرمانشاه

ارزیابی طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته¬ها» ار دیدگاه کشاورزان مجری طرح در
استان کرمانشاه
چکیده
       هدف کلی این تحقیق، ارزیابی طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته¬ها» از دیدگاه کشاورزان مجری طرح در استان کرمانشاه بود. جامعه¬ی آماری پژوهش دربرگیرنده¬ی کشاورزان مجری طرح در استان کرمانشاه بود (72 نفر) که به روش سرشماری مورد مطالعه قرار گرفتند که سرانجام 64 نفر مطالعه شدند. به منظور جمع¬آوری اطلاعات در تحقیق حاضر از پرسشنامه استفاده شد. برای سنجش روایی ابزار تحقیق از پانل متخصصان و از آلفای کرونباخ برای سنجش پایایی استفاده شد (78/0=α). نتایج حاصل از ارزیابی طرح «تسریع انتقال یافته¬ها» بر اساس مدل سیپ نشان داد که طرح مورد نظر در قسمت درون¬داد (با میانگین 85/3)، زمینه (با میانگین 82/3)، برون¬داد (با میانگین 32/3) و فرآیند¬ (با میانگین 28/3) به ترتیب بیش¬ترین تا کم¬ترین مطلوبیت را داشته است. یافته¬ها نشان دادند موفقیت طرح مورد نظر (میانگین 56/3 از 5) بیش¬تر از حد متوسط ارزیابی شد. نتایج آزمون همبستگی نشان داد بین ویژگی¬های فردی و حرفه¬ای کشاورزان مجری طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته-ها» با موفقیت طرح مورد نظر هیچ¬گونه   رابطه¬ی معنی¬داری وجود ندارد. نتایج حاصل از تحلیل عاملی نشان داد که مهم¬ترین راهکار¬های بهبود اجرای طرح به ترتیب راهکار¬های اقتصادی (با تبیین 21/16 درصد از کل واریانس تبیین شده) و راهکار¬های مدیریتی (با تبیین 34/15 درصد از واریانس کل) می¬باشند. ایجاد ارتباط مؤثر بین کشاورزان، مروجان و محققان، سرعت بخشیدن به انتشار یافته¬های تحقیقاتی قابل کاربرد و سازگار با شرایط اقلیمی کشاورزان، افزایش مشارکت و همکاری در بین کشاورزان و افزایش عملکرد در واحد سطح به عنوان مهم¬ترین نقاط قوت و افزایش هزینه¬های تولید نسبت به  روش¬های سنتی و عدم توجه به دانش بومی کشاورزان به عنوان مهم¬ترین نقاط ضعف طرح مورد نظر شناخته شدند. نتایج حاصل از سنجش نگرش کشاورزان مجری طرح نشان داد که 89 درصد از کشاورزان نسبت به طرح مورد نظر دارای نگرش مطلوب و 11 درصد دارای نگرش خنثی می-باشند.

کلید واژه¬ها: تسریع انتقال یافته¬ها، ارتباط، تحقیق، ترویج، سیپ
فهرست مطالب
عنوان                                                                                                                                         صفحه
فصل اول : طرح تحقیق
1-1- مقدمه..................................................................................................................................................................2
1-2- بیان مسأله..........................................................................................................................................................3
1-3- اهداف...................................................................................................................................................................5
1-4- اهمیت و ضرورت پژوهش................................................................................................................................6
1-5- محدوده¬ی پژوهش............................................................................................................................................7
1-6- محدودیت¬های پژوهش....................................................................................................................................7
1-7- تعاریف و مفاهیم...............................................................................................................................................8
فصل دوم : بررسی ادبیات تحقیق
            2-1- مقدمه...............................................................................................................................................................11
            2-2- بخش اول: کلیات ارتباط تحقیق و ترویج................................................................................................11
                        2-1-1- پیوند تحقیق و ترویج...............................................................................................................13
                      2-2-2- نظام دانش و اطلاعات کشاورزی............................................................................................16
                      2-2-3- شیوه¬های مرسوم ارتباطی تحقیق و ترویج کشاورزی در سطح جهان...........................20
                      2-2-4- پیشینه¬ی طرح¬های مشترک تحقیقی – ترویجی در ایران...............................................25
            2-3- بخش دوم: کلیات طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته-ها»....................................................................27
                      2-3-1- سابقه و پیشینه¬ی تجربی طرح..............................................................................................27
                      2-3-2- اهداف طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته-ها».....................................................................28
                      2-3-3- ویژگی¬های طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته-ها»............................................................29
                      2-3-4- اهمیت و ضرورت اجرای طرح................................................................................................30
                      2-3-5- رهیافت ترویجی طرح...............................................................................................................30
                      2-3-6- محتوا و موضوع یافته¬های تحقیقاتی و کاربردی طرح.......................................................31
                      2-3-7- روند اجرای طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته-ها»...........................................................33
                      2-3-8- الزامات اجرایی طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته-ها».....................................................34
                      2-3-9- مناطق اجرای طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته¬ها» در استان کرمانشاه....................35
             2-4- بخش سوم: کلیات ارزشیابی
                      2-4-1- تعاریف و مفاهیم ارزشیابی......................................................................................................38
                      2-4-2- اهداف ارزشیابی.........................................................................................................................41
                      2-4-3- ویژگی¬های ارزشیابی.................................................................................................................43
                      2-4-4- مسائل کلیدی ارزشیابی...........................................................................................................43
                      2-4-5- سطوح ارزشیابی.........................................................................................................................45
                      2-4-6- انواع ارزشیابی.............................................................................................................................47
                                 2-4-6-1- انواع ارزشیابی با توجه به زمان.........................................................................47
                                 2-4-6-2- انواع ارزشیابی از نظر کارائی..............................................................................48
                                 2-4-6-3- انواع ارزشیابی از لحاظ درجه¬ی اعتبار............................................................48
                                 2-4-6-4- انواع ارزشیابی با توجه به ارزشیابان.................................................................50
                      2-4-7- مدل¬های ارزشیابی....................................................................................................................50
                                  2-4-7-1- مدل ارزشیابی مشارکتی...................................................................................52
                                  2-4-7-2- مدل ارزیابی سریع و مشارکتی روستایی.......................................................56
                                  2-4-7-3- مدل ارزشیابی مبتنی بر طبیعت....................................................................57
                                  2-4-7-4- مدل ارزشیابی تجربی........................................................................................57
                                  2-4-7-5- مدل مفهومی آون..............................................................................................58
                                  2-4-7-6- مدل سلسله مراتبی بنت...................................................................................59
                                  2-4-7-7- مدل ارزشیابی تفاوت¬ها (اختلاف یا ناهم-خوانی)..........................................60
                                  2-4-7-8- مدل ارزشیابی اعتبارگذاری..............................................................................61
                                  2-4-7-9- مدل ارزشیابی اعتباربخشی..............................................................................61
                                  2-4-7-10- مدل ارزشیابی مدافعه یا دوسویه.................................................................62
                                  2-4-7-11- مدل ارزشیابی هدف آزاد...............................................................................62
                                  2-4-7-12- مدل ارزشیابی مناسبات اجرایی...................................................................64
                                  2-4-7-13- مدل ارزشیابی حقوقی....................................................................................64
                                  2-4-7-14- مدل ارزشیابی قضایی.....................................................................................64
                                  2-4-7-15- مدل ارزشیابی به مثابه روشنگری................................................................65
                                  2-4-7-16- مدل ارزشیابی مبتنی بر استراتژی وضعیت ویژه......................................65
                                  2-4-7-17- مدل ارزشیابی تایلر.........................................................................................66
                                  2-4-7-18- مدل ارزشیابی استیک....................................................................................66
                                  2-4-7-19- مدل ارزشیابی تصمیم¬گیری مدیریتی.........................................................67
                                  2-4-7-20- مدل ارزشیابی هدف مدار..............................................................................67
                                  2-4-7-21- مدل عمومی ارزشیابی....................................................................................68
                                  2-4-7-22- مدل آزمایش اجتماعی...................................................................................68
                                  2-4-7-23- مدل کارشناسی...............................................................................................68
                                  2-4-7-24- مدل تخصص محور.........................................................................................68
                                  2-4-7-25- ارزشیابی به عنوان خبرگی...........................................................................69
                                 2-4-7-26- مدل منطقی ارزشیابی برنامه..........................................................................69
                                 2-4-7-27- مدل سیپ..........................................................................................................70
                 2-5- بخش چهارم: پیشینه¬ی پژوهش.............................................................................................................76
              2-6- چارچوب نظری تحقیق.............................................................................................................................89
فصل سوم: روش تحقیق
              3-1- مقدمه............................................................................................................................................................91    
                 3-2- نوع و روش پژوهش...................................................................................................................................91
                3-3- جامعه¬ی آماری..........................................................................................................................................92
               3-4- حجم نمونه و روش نمونه-گیری.................................................................................................................................93
               3-5- ابزار جمع¬آوری اطلاعات..........................................................................................................................94
               3-6- تعیین روایی پرسشنامه............................................................................................................................96
               3-7- تعیین پایایی پرسشنامه...........................................................................................................................96
               3-8- تجزیه و تحلیل داده-ها....................................................................................................................................................97
فصل چهارم: یافته¬ها
               4-1- مقدمه..........................................................................................................................................................99 
                4-2- ویژگی¬های فردی و حرفه¬ای کشاورزان................................................................................................99
               4-3- ارزیابی زمینه¬ی اجرای طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته-ها»....................................................101
                        4-3-1- میزان تأثیر عوامل زمینه¬ای در موفقیت طرح ترویجی «تسریع انتقال
یافته-ها»......................................................................................................................................................................................101
                        4-3-2- وضعیت موجود عوامل زمینه¬ای طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته¬ها».................102
                4-4- ارزیابی درون¬داد¬های طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته-ها»........................................................104
                        4-4-1- اثربخشی درون¬داد¬های طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته-ها».................................104
                        4-4-2- شیوه¬ی اقدام در مورد درون¬داد-های طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته¬ها»..........105
                4-5- ارزیابی فرآیند اجرای طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته-ها».......................................................107
               4-6- ارزیابی برون¬داد¬های طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته-ها».........................................................108
               4-7- ارزیابی کلی طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته-ها».......................................................................109
               4-8- ارزیابی مراحل مختلف طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته¬ها» از دیدگاه کشاورزان
             مجری طرح............................................................................................................................................................111
               4-9- نقاط قوت طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته-ها»...........................................................................112
               4-10- نقاط ضعف طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته-ها»......................................................................113
               4-11- راهکار¬های بهبود اجرای طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته-ها»...............................................114
               4-12- نگرش کشاورزان نسبت به طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته-ها»..........................................118
فصل پنجم: نتیجه¬گیری و پیشنهاد¬¬ها
                5-1- مقدمه......................................................................................................................................................123   
                5-2- نتایج ارزیابی زمینه...............................................................................................................................123
                         5-2-1- پیشنهاد-ها............................................................................................................................125
                5-3- نتایج ارزیابی درون-داد...........................................................................................................................125
                          5-3-1- پیشنهاد-ها...........................................................................................................................126
                5-4- نتایج ارزیابی فرآیند...............................................................................................................................126
                        5-4-1- پیشنهاد-ها.............................................................................................................................127
                5-5- نتایج ارزیابی برون-داد............................................................................................................................127
                        5-5-1- پیشنهاد-ها.............................................................................................................................128
                5-6- سایر نتایج................................................................................................................................................128
                        5-6-1- پیشنهاد-ها..............................................................................................................................130
منابع و مآخذ.............................................................................................................................................................................131
فهرست جداول

جدول 2-1 شرکت¬های تعاونی تولید همکار در طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته-ها».............................................33
جدول 2-2 تعداد اولویت¬های ایجاد واحد¬های بهره¬برداری هدف بهتفکیک بخش......................................................34
جدول 2-3 سایت¬های طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته-ها».........................................................................................36
جدول 2-4 کلیات طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته¬ها» بر اساس مناطق چهار-گانه................................................37
جدول 2-5 سطوح قضاوت برای ارزشیابی یک برنامه¬ی ترویجی.....................................................................................46
جدول 2-6 تفاوت¬های بین ارزشیابی مشارکتی و سنتی...................................................................................................55
جدول 2-7 اجزاء مدل آون برای ارزشیابی برنامه...............................................................................................................59
جدول 2-8 سلسله مراتب بنت................................................................................................................................................60
جدول 3-1 سایت¬های طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته-ها».........................................................................................93
جدول 3-2 نحوه¬ی پراکنش جامعه¬ی آماری........................................................................................................................94
جدول 3-3 بخش¬های مختلف پرسشنامه.............................................................................................................................95
جدول 3-4 میزان ضریب آلفای کرونباخ بخش¬های مختلف پرسشنامه.........................................................................96
جدول 4-1 ویژگی¬های فردی و حرفه¬ای کشاورزان مجری طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته¬ها».........................99
جدول 4-2 توزیع فراوانی عوامل زمینه¬ای طرح «تسریع انتقال یافته¬ها» بر اساس میزان تأثیر آن¬ها در موفقیت طرح............................................................................................................................................................................................101
جدول 4-3 توزیع فراوانی عوامل زمینه¬ای طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته¬ها» بر اساس وضعیت موجود.....103
جدول 4-4 مقایسه¬ی وضعیت موجود و وضعیت مطلوب عوامل زمینه¬ای طرح ترویجی «تسریع انتقال
یافته-ها»......................................................................................................................................................................................104
جدول 4-5 توزیع فراوانی درون¬داد¬های طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته¬ها» بر اساس میزان تأثیر آن¬ها در موفقیت طرح.............................................................................................................................................................................104
جدول 4-6 توزیع فراوانی شیوه¬ی اقدام در مورد هر یک از درون-داد¬ها بر اساس میزان تأثیر آن¬ها در موفقیت طرح.............................................................................................................................................................................................106
جدول 4-7 ارزیابی فرآیند اجرای طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته-ها»..................................................................107
جدول 4-8 ارزیابی برون¬داد¬های طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته-ها».....................................................................108
جدول 4-9 ارزیابی کلی طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته¬ها» بر اساس مدل سیپ.............................................110
جدول 4-10 ارتباط بین میزان موفقیت طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته¬ها» با ویژگی¬های فردی و حرفه¬ای کشاورزان مجری طرح.............................................................................................................................................................110
جدول 4-11 ارزیابی مراحل مختلف طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته¬ها» از دیدگاه کشاورزان........................111
جدول 4-12 میزان تأثیر اجرای طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته-ها» بر عملکرد.................................................112
جدول 4-13 اولویت¬بندی نقاط قوت طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته-ها»............................................................112
جدول 4-14 مهم¬ترین نقاط قوت طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته-ها» از دیدگاه کشاورزان.............................113
جدول 4-15 نقاط ضعف طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته-ها»..................................................................................113
جدول 4-16 مهم¬ترین نقاط ضعف طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته-ها» از دیدگاه کشاورزان...........................114
جدول 4-17 راهکار¬های بهبود اجرای طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته-ها»..........................................................114
جدول 4-18 مهم¬ترین راهکار¬های بهبود اجرای طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته¬ها» از دیدگاه
کشاورزان....................................................................................................................................................................................116
جدول 4-19 مقدار KMO و آزمون بارتلت......................................................................................................................116
جدول 4-20 راهکار¬های استخراج شده به منظور بهبود اجرای طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته¬ها»..............117
جدول 4-21 مقدار ویژه و درصد واریانس عامل-ها...........................................................................................................118
جدول 4-22 نگرش کشاورزان نسبت به طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته-ها»......................................................119
جدول 4-23 تعیین نوع نگرش کشاورزان نسبت به طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته-ها»..................................120
فهرست نمودار¬ها
عنوان                                                                                                                                    صفحه

نمودار 2-1 نظام اطلاعات کشاورزی......................................................................................................................................17
نمودار 2-2 مراحل عملیاتی طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته-ها»...............................................................................32
نمودار 2-3 عناصر مفهوم ارزشیابی از دیدگاه بیبای..........................................................................................................40
نمودار 2-4 مسائل کلیدی ارزشیابی......................................................................................................................................44
نمودار 2-5 نردبان مشارکت کشاورزان در ارزشیابی ترویج...............................................................................................53
نمودار 2-6 عناصر مدل منطقی...............................................................................................................................................69
نمودار 2-7 اجزای کلیدی مدل ارزشیابی سیپ و روابط مرتبط با برنامه.......................................................................76
نمودار 2-8 چارچوب نظری تحقیق........................................................................................................................................89